जलवायु परिवर्तनबारे विज्ञको चासो, धनी नहुँदै बुढो हुने जोखिम

जलवायु परिवर्तनले विश्वव्यापी रूपमै जोखिम बढेको भन्दै विज्ञहरूले त्यसतर्फ सचेत रहन सुभाएका छन् । विश्वव्यपी रूपमा जलवायु परिवर्तनको असर न्यूनीकरणबारे बहस पैरवी भइरहेको बेला नेपालमा पनि विज्ञहरूले हरित अर्थतन्त्रको माध्यमबाट जलवायु परिवर्तनको असरलाई न्यूनीकरण गर्न सकिने भन्दै जोखिम न्यूनीकरणमा अहिलेदेखि नै सावधानी अपनाउनुपर्ने बताएका हुन् ।
पछिल्लो समयमा जलवायु परिवर्तनको मुद्धा विश्वव्यापी रूपमै पेचिलो बन्दै गएको छ । राजधानीमा अयोजित कार्यक्रममा परराष्ट्रमन्त्री प्रदीपकुमार ज्ञवालीले जलवायु परिवर्तनको विषय नेपालमा खतराको घण्टी बजाउन आएको टिप्पणी गरे । उनले भने, “विकासको ढाँचामा हामीले पहिलेदेखि नै खेलवाड ग-यौं, एसी र हिटर नचाहिने ठाउँलाई फोहोर बनायौ, जलवायु परिवर्तनको विषय नेपालमा खतराको घण्टी बजाउन आएको हो यसबाट हामी सवै सतर्क हुनुपर्छ ।”

उनले जलवायु परिवर्तनका समस्याका विषयमा छलफल गरी नयाँ समाधान तथा उपाय खोज्नका लागि सरकारले सगरमाथा संवाद कार्यक्रम आयोजना गरिएको दिए । “जलवायु परिवर्तनको मुद्धाले हाम्रो अर्थतन्त्रलाई असर गर्न थालेको छ हाम्रा पानीका मुहान सुक्न थालेका छन् हाम्रा वृद्ध आमहरूले दुःख पाएका छन् उत्पादन र रोजगारीमा समेत असर देखिन थालेको छ यसतर्फ सतर्क रहन, हाम्रो अर्थतन्त्रलाई उकास्न र दिगो विकासको लक्ष्य भेटाउन हामीले सोच्नै पर्ने बेला आएको छ,” उनले भने ।

सरकारले गर्न लागेको सगरमाथा संवादले हिमाल र समुद्रबीचको सम्बन्ध बढाउन सहज पुग्ने बताए । परराष्ट्र मन्त्रालयले राजधानीमा आयोजना गरेको सगरमाथा संवाद को उदघाटन समारोहमा उपप्रधान तथा रक्षामन्त्री ईश्वर पोख्रेलले जता मन लाग्यो त्यतै बाटो खन्ने डोजर संस्कृतिको नियमन आवश्यक रहेको बताए । “यस्तो प्रकृतिले हाम्रो जलवायु परिवर्तनमा सहयोग गर्छ र दिगो विकास हुँदैन यसतर्फ सचेत रहनु आवश्यक छ,” उनले भने । यस्तै, मुलुक जलवायु परिवर्तनको चपेटामा मुलुक परेको भन्दै उनले डोजरको बारेमा पनि कार्यक्रममा छलफल आवश्यक रहेको उनले बताए ।
राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वउपाध्यक्ष डा. स्वर्णिम वाग्लले मुलुकको आर्थिक समृद्धिका लागि हरित अर्थतन्त्र जोडनु आवश्यक रहेको बताए । उनले भने, “हामीले दिगो विकासको लक्ष्य भेटिनेगरि काम गरेका छैनौ, कृषिमा आश्रित ग्रामीण अर्थतन्त्र उद्योगतर्फ नलागी सिधै सेवा क्षेत्रमा प्रवेश गरेको छ, यसले दिगो विकास सम्भव छैन ।” उनले अहिलेकै अवस्था अनुसारकै आर्थिक वृद्धिदर हासिल गरेपनि सन २०३० मा हालको श्रीलंकाको दर कायम गर्ने दावी गरे । उनले भने, “प्रशस्त सम्भावना भए पनि धनी नहुँदै हाम्रो युवा पुस्ता बुढो हुने जोखिम बढेर गएको छ, मुलुकको दिगो विकास र सम्बृद्धिकोलागि हाम्रो अर्थतन्त्रलाई हरित अर्थतन्त्रसँग जोडनु आवश्यक छ ।”
नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघकी अध्यक्ष भवानी राणाले पछिल्लो समयमा कृषि, जलविद्युत् पर्यटन र पुर्वाधार लगायतमा क्षेत्रमा जलवायु परिवर्तनका कारण अफ्ठयारो भएको बताइन् । “जलवायु परिवर्तनको असर अन्य क्षेत्रमा मात्रै नभएर बैकिङ र बिमा क्षेत्रमा पनि देखिएको छ,” उनले भनिन् “सेवाग्राहीले समयमा सुविधा नपाउने र बिमा कम्पनीहरूले प्रिमियम बढाउन थालेका छन् यसले पनि उपभोक्ता मारमा पर्न सक्छन् ।” उनले हरित अर्थतन्त्रलाई प्राथमिकता दिएर दिगो विकासका लागि काम गनु पर्ने बताइन् । “पछिल्लो समयमा वातावरणको मुद्धाले निजी क्षेत्रलाई आफ्नो व्यापार व्यवसाय सञ्चालन गर्न कठिन भएको छ” उनले भनिन् “अन्य मुलुकलेजस्तै जलवायु परिवर्तनको जोखिमबाट बच्न र अर्थतन्त्रलाई बचाउन नेपालले पनि हरित अर्थतन्त्रलाई प्राथमिकता दिनु जरुरी छ ।”
राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वउपाध्यक्ष डा. दिनेश देवकोटाले जलवायु परिवर्तनको मुद्धालाई राजनीतिक कुटनीतिको माध्यबाट समाधानको पहल गरिनुपर्ने बताए । उनले भने “छिमेकी मुलुक चीन र भारत समेत जलवायु परिवर्तनबाट प्रभावित छन् उनीहरूले आफ्नो अर्थतन्त्रलाई बढाउन हरित अर्थतन्त्रलाई प्राथमिकता दिएका छन्, उनीहरूसँग सहकार्य नगरी हामीले हाम्रो समस्या न्यूनीकरण गर्न सक्दैनौ त्यसलै कुटनीतिक पहल आवश्यक छ ।”
आगामी अप्रिल २ देखि ४ सम्म काठमाडौंमा आयोजना हुने सगरमाथा संवादका लागि नेपालले उठाउने विषय तय गर्न सगरमाथा राष्ट्रिय संवाद कार्यक्रम आयोजना गरिएको हो ।https://www.karobardaily.com/news/economy/28884

प्रदीपकुमार ज्ञवाली
मन्त्री, परराष्ट्र
विकासको ढाँचामा हामीले पहिलेदेखि नै खेलवाड ग-यौं, एसी र हिटर नचाहिने ठाउँलाई फोहोर बनायौं, अहिले जलवायु परिवर्तनको विषय नेपालमा खतराको घण्टी बजाउन आएको हो यसबाट हामी सबै शर्तक हुनु पर्छ ।

ईश्वर पोख्रेल
मन्त्री, उपप्रधान तथा रक्षा
मुलुक संघियतामा गएपछि जता मन लाग्यो त्यतै बाटो खन्ने डोजर संस्कृतिको विकास भयो यसमा ध्यान जानु जरुरी छ ।

डा. स्वणिम वाग्ले
पुर्व उपाध्यक्ष, राष्ट्रिय योजना आयोग
हाम्रो प्रशस्त संभावना हुदाहुँदैपनि धनी नहुदै बुढो हुने जोखिम बढेर गएको छ मुलुकको दिगो विकास र सम्बृद्धिको लागि हाम्रो अर्थतन्त्रलाई हरित अर्थतन्त्रसँग जोडनु आवश्यक छ ।

भवानी राणा
अध्यक्ष, नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ
जलवायु परिवर्तनको असर अन्य क्षेत्रमा मात्रै नभएर बैकिङ र बिमा क्षेत्रमा पनि देखिन थालेको छ । सेवा ग्राहीले समयमा सुविधा नपाउने र बिमा कम्पनीहरूले प्रिमियम बढाउन थालेका छन् यसतर्फ पनि ध्यान दिनु जरुरी छ ।